Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, w której wysoki poziom glukozy we krwi prowadzi do zaburzenia procesów metabolicznych i wytworzenia produktów, które prowadzą do uszkodzenia komórek. W wyniku tych nieprawidłowych przemian powstają produkty końcowe odpowiedzialne za stres oksydacyjny, uruchomienie stanów zapalnych i powstanie powikłań cukrzycowych.

Choroba często rozwija się niepostrzeżenie, nie dając na początku wyraźnych objawów klinicznych odczuwanych przez pacjenta w związku z tym dość często jest na początku lekceważona.

 

Już od początku choroby mogą rozwijać się powikłania, wynikające z długotrwającego podwyższonego stężenia glukozy w surowicy krwi, jak uszkodzenia w obrębie naczyń włosowatych (mikroangiopatie), prowadzące do pogorszenia stanu wzroku i powstania tzw. retinopatii,  prowadzące również do pogorszenia pracy nerek (tzw. nefropatii). Zmiany te dotyczą równie z dużych naczyń (tzw. makroangiopatie) i prowadzą do rozwoju miażdżycy tętnic oraz powikłań w postaci zatorów i zawałów.

W wyniku działania niekorzystnych produktów przemiany materii na struktury układu nerwowego: ośrodkowego, obwodowego i autonomicznego dochodzi do rozwoju neuropatii cukrzycowej, która może klinicznie objawiać się jako polineuropatia lub mononeuropatia.

 

Wykrycie powikłań dotyczących układu nerwowego jest dość proste, ale wymaga systematycznych badań oraz czasu poświęconego pacjentowi.

Nieocenioną pomocą w prowadzeniu pacjenta cukrzycowego służą pielęgniarki oraz edukatorki diabetologiczne. Dzięki szkoleniom prowadzonym przez pielęgniarki pacjent może w łatwy sposób prowadzić samokontrolę i zapisywać jej wyniki w prowadzonym dzienniczku. Szkolenia i rozmowa z pacjentem pozwolą mu również uświadomić jego stan zdrowia, stopień zaawansowania cukrzycy i neuropatii cukrzycowej, a przede wszystkim powagę tej choroby.

 

Przed każdą wizytą u lekarza pielęgniarka może zweryfikować zapisane przez pacjenta wyniki samokontroli i jego obserwacje przeprowadzając wywiad oraz pełne badanie pod katem wystąpienia objawów polineuropatii obwodowej, używając już bardziej specjalistycznego sprzętu dostępnego w gabinetach pielęgniarskich. Dzięki zastosowaniu odpowiedniego sprzętu możliwe jest zweryfikowanie stanu i funkcji włókien nerwowych:  cienkich (czucie bólu i temperatury) oraz grubych (czucie wibracji).  W ocenie ważne jest ustalenie, czy występują upośledzenie czucia, brak czucia (tzw. „ objawy ujemne”) czy czucie nieprawidłowe, przeczulica (tzw. „objawy dodatnie”).

 

Czas oczekiwania na wizytę u diabetologa może być wykorzystany na edukację pacjenta,  zwrócenie jego uwagi na pierwsze objawy, które mogą sugerować pojawienie się polineuropatii jak: mrowienie i pieczenie kończyn, przeszywający i kłujący ból nasilający się w nocy.

Jest to również moment na przeprowadzenie dokładnego wywiadu i wpisanie go w dzienniczek pacjenta tak, żeby ułatwić lekarzowi diagnostykę i skrócić czas przebywania pacjenta w gabinecie lekarskim.

Wywiad przeprowadzony przez pielęgniarkę ukierunkowany na powikłania cukrzycowe usprawni wizytę u lekarza. Weryfikacja dzienniczka pacjenta przez pielęgniarkę lub edukatorkę diabetologiczną powoli lekarzowi na dokładną kontrolę przebiegu cukrzycy, dobranie odpowiedniego leczenia, i rozpoczęcie działań w celu zapobiegania powikłaniom już na najwcześniejszym etapie rozwoju choroby.

 

Bardzo ważną rzeczą jest przekazanie pacjentowi wyników badania i edukacja jak powinien postępować, żeby uniknąć lub spowolnić powstawanie powikłań cukrzycy. Podstawowe informacje jakie należy przekazać pacjentowi to:

- utrzymanie prawidłowego poziomu glikemii poprzez stosowanie właściwej diety   

- obowiązek codzienna kontrola glikemii i zapisu wyników

- stosowanie prawidłowej diety w celu utrzymania zalecanego stężenia lipidów we krwi i

  prawidłowego ciśnienia tętniczego

- zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu

- systematyczny umiarkowany wysiłek fizyczny

- prawidłowa pielęgnacja stóp w celu prewencji zespołu stopy cukrzycowej 

- stosowanie zaleconego przez lekarza leczenia (zwłaszcza kwasem α-liponowym i benfotiaminą - zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w przyczynowym leczeniu neuropatii cukrzycowej).

 

Dlaczego benfotiamina, a nie zwykła witamina B1?

 

Benfotiamina to rozpuszczalna w tłuszczach syntetyczna pochodna witaminy B1, w odróżnieniu od tiaminy która jest rozpuszczalna wyłącznie w wodzie. Fakt, że benfotiamina rozpuszcza się w tłuszczach pozwala na jej lepsze wchłanianie w jelicie cienkim.  Absorbcja benfotiaminy jest proporcjonalna do dawki. Oznacza to, że im większą ilość benfotiaminy dostarczymy do organizmu, tym więcej zostanie przyswojone przez organizm.

W przypadku tiaminy, do transportu niezbędne są specjalne transportery, których w organizmie jest ograniczona liczba, a dodatkowo wymagają one wydatku energetycznego aby przetransportować tiaminę do wnętrza komórki. To sprawia, że benfotiamina przenoszona jest szybciej i łatwiej osiągając 5 razy wyższe stężenie w komórce, niż zwykła tiamina.

Mniejsza dawka benfotiaminy (50mg) to dobrze znany lek Benfogamma®, który dostępny jest jako lek wydawany bez recepty. Znacznie ułatwia to zarówno rozpoczęcie leczenia, jak i jego kontynuację bez konieczności częstych wizyt u lekarza. 

 


 

 

 

Piśmiennictwo:

 

1.       Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postepowania u chorych na cukrzycę 2020. Diabetologia Praktyczna 2020. Tom 6, nr 1.  

 

 

2.       Stanowisko American Diabetes Association „Standardy opieki medycznej nad chorymi na cukrzycę”. Przedrukowano za zgodą z:  Diabetologia Praktyczna 2002, tom 3, supl. A, A45-69

3.       S Szczyrba, G Kozera, L Bieniaszewski, W M. Nyka. Neuropatia cukrzycowa — patogeneza, rozpoznawanie, zapobieganie, leczenie. Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 5, 339–355

4.       ChPL benfogamma

 

Nazwa produktu leczniczego i nazwa powszechnie stosowana: Benfogamma (Benfothiaminum), 50mg. Postać farmaceutyczna: tabletki drażowane, 1 tabletka drażowana zawiera 50 mg benfotiaminy (Benfothiaminum). Wskazania do stosowania: Leczenie i zapobieganie skutkom niedoborów witaminy B1 w organizmie. Niedobór witaminy B1 może wystąpić w następujących przypadkach: nieprawidłowym żywieniu ubogim w witaminę B1, karmieniu pozajelitowym, intensywnej diecie odchudzającej (głodowej) i hemodializie; przewlekłym alkoholizmie (alkohol blokuje wchłanianie witaminy B1) i w powikłaniach wynikających z przewlekłego alkoholizmu. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość (alergia) na benfotiaminę, tiaminę lub którakolwiek z substancji pomocniczych. Podmiot odpowiedzialny: Wörwag Pharma GmbH & Co. KG, Calwer Strasse 7, 71034 Böblingen, Niemcy. Pełna informacja o leku dostępna na życzenie. Informacja medyczna: Woerwag Pharma Polska Sp. z o.o. ul. Dziekońskiego 1, 00-728 Warszawa, tel. 22 863 72 81, fax 22 877 13 70. Kategoria dostępności: Lek wydawany bez recepty.

 

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.